OD136. Die letter/cijfercombinatie was voor bijbelsmokkelaars decennialang de aanduiding voor het hoofdkantoor van Stichting Open Doors. Wat er in dat pand gebeurde was tientallen jaren geheim. Allerlei voertuigen werden omgebouwd om bijbels, traktaten en drukpersen te kunnen smokkelen naar landen waar christenen werden vervolgd. Half juni gaan de deuren van het Open Doors Bezoekerscentrum open voor het publiek aan de Harderwijkerweg 136 in Ermelo.

Kun je ons helpen in een tentoonstelling ons verhaal te vertellen? Dat was het verzoek van Open Doors in september 2019. Samen met werknemers en vrijwilligers van de organisatie heb ik daar 16 maanden vol overgave aan gewerkt. De zoektocht naar thema’s, personages en objecten die de geschiedenis konden ondersteunen en illustreren was niet makkelijk, wel inspirerend.

Goud delven

Je komt als buitenstaander niet makkelijk binnen bij Open Doors. Leden van de historische commissie hadden het Leger des Heils Museum op de Wallen in Amsterdam bezocht, mijn eerste museale project. Vervolgens is mijn doopceel gelicht – dat hoorde ik pas maanden later. Eind 2019 zaten we aan tafel en hebben we uitvoerig gepraat over de ambities, het DNA, de beschikbare archieven, objecten en potentiële verhalenvertellers. Veel materiaal lag, net als bij het Leger des Heils, letterlijk op zolder, in dozen onder het stof. Het goud moest als het ware nog worden gedolven.

Deze slideshow vereist JavaScript.

600 vierkante meter

Wat een voordeel was: de oudbouw van loodsen, garages en kantoren ging tegen de grond. Feitelijk was de boodschap: ‘Je hebt 600 vierkante meter. Dit zijn de financiële kaders en maak er wat moois van.’ Een ander team heeft zich gebogen over de bouw en inrichting van de kantoren, de receptie, het werkcafé en een conferentiezaal. Mijn verantwoordelijkheid was het Bezoekerscentrum: concept, samenstelling en programma. Lopende het project is bouwkundig adviseur Benno Oosterom van Doduva aangehaakt. Wij konden lezen en schrijven met elkaar en zijn uiteindelijk ruim binnen ons budget gebleven. Donateurs uit binnen- en buitenland hebben de financiering van het totale complex mogelijk gemaakt. Op dat punt heeft directeur Maarten Dees bergen werk verzet. Een 3D-animatie van Herwin Verwoerd (voorjaar 2020) heeft bijgedragen om partijen enthousiast te maken voor het Bezoekerscentrum. Herwin begreep exact wat mij voor ogen stond en heeft mijn ideeën versterkt.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Museum of bezoekerscentrum?

Dat laatste, want aan een museum kleeft iets stoffigs en dat past niet bij de urgentie van het werk van Open Doors. Op dit moment worden zo’n 340 miljoen christenen vervolgd om hun geloof. Wat de organisatie doet in China, Colombia, India, Nigeria, Syrië en vele andere landen komt ook aan bod. En natuurlijk zijn er spannende smokkelverhalen. Over gezinnen die met hun caravan of camper naar Oost-Europa reden. Die daar aan de grens soms werden aangehouden, gearresteerd en verhoord. Of Project Parel, in één nacht bracht Open Doors aan de Chinese kust een miljoen bijbels aan land. Open Doors-oprichter Anne van der Bijl stond op een Afrikaanse dodenlijst. De Stasi, de Oostduitse geheime politie, heeft pogingen gedaan om te infiltreren. Allemaal verhalen en beelden die niet langer meer op zolder liggen.

Drie zalen

Het Open Doors Bezoekerscentrum heeft drie ruimten. Een filmtheater, een expositieruimte en afsluitend een gebedsruimte. Gebed is wat de vervolgde kerk het hardst nodig heeft, vindt Open Doors. ‘Het is de kurk waar het werk op drijft’, aldus een van de medewerkers. Heden en verleden lopen in de afzonderlijke ruimten door elkaar heen. In het filmtheater staat een Volkswagen Kever. In de auto kunnen bezoekers luisteren naar een hoorspel over Anne van der Bijl. In het theater zijn diverse films te zien, geproduceerd door Joël Koster, videomanager bij Open Doors. De tentoonstellingsruimte heeft vijf thematische eilanden met interactieve touchscreens (AV Zwart). Er is een illegale, ondergrondse drukkerij. In een gevangeniscel kunnen mensen via een gevangenistelefoon luisteren naar verhalen. Er wordt een unieke serie antichristelijke propagandaposters getoond uit de Sovjet-Unie. In een aangrijpende beeldanimatie (Pronk Studio uit Rotterdam) zijn gezichten van vervolgde christenen te zien. De werkkamer van Anne van der Bijl is gedeeltelijk nagebouwd. Bezoekers kunnen zijn kastjes openen om te ontdekken waarom hij deed wat hij deed. En wat had Van der Bijl te zoeken bij Yasser Arafat van de PLO? In de werkkamer gaat de telefoon. Neem je de hoorn van de haak (oud toestel uiteraard), wat hoor je dan… Voor kinderen tot 12 jaar is een smokkelspel ontwikkeld. De vragen en opdrachten zijn gekoppeld aan de thematische eilanden.

Nu begint het avontuur

Is het Open Doors Bezoekerscentrum klaar? Nee, maar wel opgeleverd. Nu begint het avontuur voor de eigenaar, Open Doors. En het Bezoekerscentrum is in goede handen. Nieuwe verhalen komen los. De thematische eilanden zijn modulair gebouwd en kunnen in de toekomst makkelijk worden veranderd. Er is welbewust ruimte gelaten op de tijdlijn aan de muur in de expositieruimte. De touchscreens werken met BrightSign-mediaplayers. Beeld en geluid kunnen eenvoudig en binnenhuis worden geactualiseerd. Daar zijn inmiddels twee mensen voor opgeleid. Half juni komen de eerste bezoekers. Open Doors heeft 20 vrijwilligers klaargestoomd om straks publiek te kunnen ontvangen. Die vrijwilligers, sommigen al tientallen jaren actief, voegen hun eigen verhaal toe aan de collectie. Op dit moment werk ik nog aan een tweetalige audiotour. Radio is mijn oude vak en grote liefde. Een audiotour geeft gegarandeerd een inhoudelijke verdieping aan wat er te zien is. Bovendien wordt uitgelegd dat Open Doors je veel wil vertellen, maar dat om veiligheidsredenen ook informatie wordt verzwegen. Om de eenvoudige reden dat veel ‘broeders en zusters’ hun leven niet zeker zijn.

Teamwork!

Een Bezoekerscentrum is teamwork. Daarom wil ik op deze plaats graag een aantal mensen en partijen noemen die hebben meegewerkt. Allereerst Cornelis de Kruijf en zijn mensen van Interieurbouw Haklander. Kees Zwart van AV Zwart uit Lieveren. De vormgevers van Inzpire, Jaap Burgler en Corina Dees. De lichtspecialisten van Lightboxx en Helvar. Installatiebedrijf Van Dorp. Companjen Constructies. Tjinco (meubilair), A1 Signs (Roy Kruse), BPS Reclame (Nico Beeke) en Mandy van Handfast Point (vertaalbureau). Het projectteam bij Open Doors: Inge van Kooten (een excellente sr. copywriter) Klaas Muurling, Samalina, Peter K, Bram G en Peter Visser. Joël Koster (VideoStories) en Rinse van Dijk (webmaster). Maarten Dees, Theo Snijder, Janine Otten, Willem Jan Mazier, Ernst de Greeff en Gerard Doornink. Eén naam ontbreekt. Het was weer een weldaad om op kritieke momenten te kunnen beschikken over de ervaring (beeldbewerking, fotografie, DTP) en know how (materialen) van Charles Batenburg (CB Images), mijn jongere broer én vriend. 

Maarten Dees, directeur van Open Doors, was zo vriendelijk om iets op papier te zetten over onze samenwerking. Dat lees je hier. 

Het boeken van een ticket kan hier. Belangstellenden die meer willen weten, bel of mail mij: 06-65926311 of joel@input2media.com